هیچ سیاره دیگری به جز زمین «آتش» ندارد
تاریخ انتشار: ۵ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۰۲۶۰۸
تعامل اولیه انسان با آتش ممکن است به اجداد ما کمک کرده باشد تا تفاوت بین هوش خود و حیوانات را متوجه شده باشند.
به گزارش ایسنا، آتش نه تنها زندگی انسان را متحول کرده، بلکه بر تکامل گیاهان، حشرات و حیوانات نیز تأثیر گذاشته است.
تغییرات آب و هوایی اکنون آتشسوزیهای جنگلی را بیش از هر زمان دیگری مکرر و خطرناک کرده و اکوسیستمها را تغییر داده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
آتش احتمالا اولین فناوری است که بشر کشف کرد. مانند امروز، انسانهای باستان نیز از آتش برای پختن غذا، دیدن در تاریکی و دفع خطرات مختلف مانند دور کردن حیوانات درنده استفاده میکردند.
شواهد تاریخی نشان میدهد که انسانها برای اولین بار حدود ۱.۵ میلیون سال پیش شروع به استفاده از آتش کردهاند و احتمالاً یکی از معدود اکتشافات باستانی است که امروزه به همان اندازه مهم باقی مانده است.
شگفتانگیزتر این است که زمین تنها سیارهای است که محیطی مناسب برای ایجاد آتش دارد.
چه چیزی باعث میشود زمین تنها سیاره دارای آتش باشد؟هیچ سیاره دیگری در جهان آتش ندارد، حتی خورشید. به نظر میرسد خورشید یک توپ درخشان مملو از آتش است. با این حال، آنچه ما میبینیم آتش واقعی نیست، بلکه یک واکنش اتمی است که مقادیر زیادی نور و گرما تولید میکند و به خورشید ظاهر آتشین میدهد.
شاید بپرسید در مورد گدازههایی که از آتشفشانهای سیارات دیگر بیرون میآیند، چطور؟ آیا آنها آتش نیستند؟ زهره و آیو(قمر مشتری) آتشفشانهای فعالی دارند، اما گدازهای که از آن آتشفشانها فوران میکند با آتش همراه نیست.
آتش ناشی از وجود سه عامل اکسیژن مولکولی(O۲)، گرما و سوخت است که «مثلث آتش» نام دارد. بدون حضور هر یک از این مواد به مقدار کافی، آتش نمیتواند ایجاد شود.
سیاراتی مانند زهره در منظومه شمسی ما وجود دارند که مقادیر اندکی از اکسیژن در جو خود دارند و حتی برخی از آنها نظیر عطارد گرما همراه با اکسیژن دارند.
چیزی که این سیارهها را از آتش گرفتن باز میدارد این است که اکسیژن موجود در جو آنها به راحتی برای احتراق در دسترس نیست. به علاوه، تمام این سیارات فاقد سوخت لازم برای تداوم آتش هستند که در زمین از مواد آلی تجزیه شده ناشی میشود.
زمین هر سه ماده را در نسبتهای مناسب با دما و فشار مناسب دارد که آن را به تنها سیارهای تبدیل میکند که قادر به تولید و حفظ آتش است.
تأثیر آتش بر بشریتاز زمین به عنوان «سیاره آبی» نیز یاد میشود و درباره نقش آب در شکلدهی حیات روی زمین بسیار گفته شده است، اما نقش آتش شاید کمتر مورد بحث قرار گرفته باشد، به ویژه روشی که آتش بر زندگی انسان تأثیر گذاشته است.
به عنوان مثال، برخی از کارشناسان معتقدند که تعامل انسان با آتش اولین شاخص هوش انسان است. این به این دلیل است که گونههای قبلی هوموساپینس تفاوتهای رفتاری کمی با سایر حیوانات داشتند.
توانایی منحصر به فرد در تعامل با آتش ممکن است به اجداد انسان این امکان را داده باشد که متفاوت از سایر حیوانات زندگی کنند.
علاوه بر این، آتش ممکن است به طور قابل توجهی در افزایش جمعیت انسانهای اولیه با کاهش تعداد مرگ و میر ناشی از هوای سرد، حمله حیوانات درنده و مسمومیت غذایی ناشی از غذای نپخته حاوی عوامل بیماریزا نقش داشته باشد.
چارلز داروین معتقد بود که آتش و زبان مهمترین اکتشافات بشریت هستند.
کاترین مک دونالد باستانشناس دانشگاه لیدن در مطالعه خود با تمرکز بر آتش خاطرنشان میکند: آتش از مدتها قبل، اگر نگوییم کلیدیترین نوآوریهای فناور بشر، به عنوان یکی از زیربناهای موفقیت تکاملی بشر از جمله توزیع گسترده ما و هدایت اقتباسهای بعدی تلقی میشود.
آتش همچنین انسان را قادر ساخت تا در محیطهای سردی که تحمل آن غیرممکن بود، کاوش کند و زنده بماند.
برای مثال، مردم اینوئیت(اسکیموهای کانادا و گرینلند) برای گرم نگه داشتن خود در دمای سرد قطب شمال و ذوب یخ برای تهیه آب آشامیدنی به آتش متکی هستند. برای سوخت، آنها چربی فوک(لایه چربی ضخیم و عایق موجود در حیوانات دریایی در زیر پوستشان) را میسوزانند و از آن به عنوان منبع سوخت لامپها استفاده میکنند تا هم گرما و هم نور را در محیط یخی خود تأمین کنند.
حتی امروزه نیز آتش بخش مهمی از زندگی ماست و برای پخت غذا استفاده میشود. بیشتر برقی که ما استفاده میکنیم از سوختن سوخت میآید و بسیاری از صنایع مانند صنایع شیمیایی و فلزی نیز از آتش یا انرژی حاصل از سوزاندن سوخت استفاده میکنند.
آتش همچنین بخش مهمی از بسیاری از فرهنگها و سنتها است. جشنوارههایی مانند جشنهای آتشبازی بدون آتش قابل تصور نیستند.
زندگی روی زمین چگونه توسط آتش شکل گرفت؟تاثیر آتش به انسان محدود نمیشود. بسیاری از مطالعات نشان میدهند که آتش، به ویژه آتشسوزیهای جنگلی نقشی حیاتی در پیدایش حیات بر روی کره زمین داشته است.
به عنوان مثال، ساواناها در آفریقا و دیگر مراتع، وجود خود را مدیون آتشسوزیهای دورهای در گذشته هستند. چرا که اگر آتشسوزی رخ نمیداد، علفزارها به جنگل تبدیل میشدند.
آتش همچنین در چرخه زندگی گیاهان مختلف نقش دارد. یکی از رایجترین گونههای درختچهای کالیفرنیا موسوم به Arctostaphylos sensitiva که درختچه چاپارال کالیفرنیا نیز نامیده میشود، برای بازسازی نیاز به آتش دارد.
ویلیس ال جپسون گیاه شناس برجسته در یکی از مطالعات خود خاطرنشان میکند که این درختچه ۵ یا ۶ سال پس از آتشسوزیها از محل سوختگیهایش میوه میدهد. این گیاه خود را با فواصل کوتاه آتشسوزی وفق میدهد و یک درختچه واقعی از نوع وابسته به آتش است.
بسیاری از گیاهان محبوب دیگر که بین ۹۰ تا ۳۵۰ میلیون سال پیش پدید آمدهاند، مانند درختان مخروطی نظیر کاج، سرو و اکالیپتوس نیز سازگاریهای تکاملی مرتبط با آتش مانند وجود پوست مقاوم در برابر آتش دارند که به آنها امکان رشد و تکثیر در محیطهای مستعد آتشسوزی را میدهد.
به عنوان مثال، دانههای گیاه بانکسیا(Banksia) در پوششهای چوبی سخت محصور میشوند که تنها تحت تأثیر گرمای آتش باز میشوند.
آتش همچنین بر زندگی اولیه، توزیع و سازگاری حشرات تأثیر گذاشته است. گوهرسوسکها(Buprestids coleoptera) به جفتگیری در نواحی سوخته شناخته شدهاند و از اندامهای حسی قادر به تشخیص فعالیت فروسرخ استفاده میکنند.
این سوسکها ممکن است در زمانی به وجود آمده باشند که آتشسوزیهای جنگلی مکرر بوده و فشار تکاملی را برانگیخته و آنها را مجبور کرده این سازگاری را برای زنده ماندن ایجاد کنند.
از سوی دیگر، پستانداران و پرندگان تمایل به نشان دادن رفتار مخالف دارند. طبق یک مطالعه اخیر، جمعیت آنها در مناطقی که شیوع آتش سوزی کمتری وجود داشته یا اصلاً وجود نداشته، بیشتر شده است.
پژوهشگران این مطالعه میگویند: شواهد کنونی نشان میدهد که جوامع پستانداران کوچک واکنشی معکوس به آتشسوزی داشتهاند. نواحی سوخته منابع پوشش گیاهی(یعنی غذا و پناهگاه) را کاهش میدهند و منجر به تسلط یک گونه و کاهش حضور و فراوانی گونههای دیگر میشود.
تغییر در پوشش گیاهی و ساختار گیاهی پس از وقوع آتشسوزی نیز میتواند بازگشت پرندگان، حتی ۱۰ سال پس از حادثه را نیز دشوار کند.
آتش و آیندهحتی اگر نقش آتش را در تکامل گیاهان و جانوران نادیده بگیرید، بسیاری از عوامل دیگر مربوط به وجود و ادامه حیات روی زمین تحت تأثیر آتش هستند.
اکسیژن یکی از این عوامل است. تقریباً ۲۱ درصد از جو زمین را اکسیژن تشکیل میدهد و وجود آن برای بقای بیشتر حیات روی زمین ضروری است.
با این حال، چیزی که بسیاری از مردم نمیدانند این است که اگر غلظت اکسیژن به ۳۰ یا ۴۰ درصد افزایش یابد، جنگلها و به همین ترتیب تمام اشکال حیاتی که به آنها وابسته هستند، ممکن است دیگر وجود نداشته باشند.
اکسیژن بیش از حد، منجر به پیدایش سمیت اکسیژن در انسان و حیوانات و اختلال در عملکرد تنفسی، فشار فیزیولوژیکی در گیاهان و افزایش دفعات آتشسوزی میشود.
اما چه چیزی سطح اکسیژن را در هر محیطی کنترل میکند؟ مطالعات نشان میدهند که اکسیژن اتمسفر توسط آتش تنظیم میشود و احتمال وقوع آتشسوزی در محیطی با سطوح غیرعادی اکسیژن بالا بیشتر میشود.
پژوهشگران خاطرنشان کردند که تکرار و شدت بالای آتش با سرکوب رشد گیاهان و تولید زیستتوده در خشکی، اکسیژن اتمسفر را تنظیم میکند، به این معنی که مواد آلی کمتری برای دفن کربن هم در خشکی و هم از طریق حمل و نقل به اقیانوس در دسترس است.
لورتا میکلی پژوهشگر ارشد دانشگاه هاروارد ضمن توضیح ارتباط بین تغییرات آب و هوایی، آتشسوزی در جنگلها و سوزاندن پوده در مصاحبهای گفت: با این حال، تغییرات آب و هوایی بر فعالیت آتشسوزی در زمین تأثیر میگذارد و آتشسوزیهای در مقیاس بزرگ را بیشتر میکند.
وی افزود: با تغییر آب و هوا و اقلیم، دو چیز ممکن است اتفاق بیفتد که تعادل کربن را مختل کند. اول، آتشسوزی در مناطق شمالی شدیدتر میشود و به دلیل گرمای فوق العادهای که تولید میشود، پوده که برای هزاران سال کربن را ذخیره کرده است، میتواند شروع به سوزاندن کرده و مقدار زیادی کربن به هوا وارد کند.
پوده به توده متراکم قهوهای تا سیاهرنگ خزهها و گیاهان که به طور ناقص تجزیه شدهاند، گفته میشود. پوده معمولاً در زمینهای بسیار مرطوب و در مناطق معتدل و سردسیر جهان به وجود میآید و از جمله به عنوان سوخت به کار میرود. مصارف دیگر پوده عبارتند از خاک گلدان، خاک کشتهای ویژه، درمان پوست به وسیله هیومیک اسید موجود در آن، تولید پارچههای سبک و گرم و فیلتر آکواریوم.
پوده را میتوان مرحله نخست تشکیل زغال قهوهای دانست.
افزایش دمای کره زمین، آلودگی و خشکی محیط زیست باعث بروز حوادث شدید، طولانی مدت و فاجعه بارتر از همیشه میشود.
اکنون قبل از اینکه خیلی دیر شود، باید بدانیم که آتش که بسیاری از جنبههای اکولوژی زمین را تنظیم میکند، همچنین میتواند همه چیز را به خاکستر تبدیل کند و باعث عدم تعادل گسترده شود.
کانال عصر ایران در تلگراممنبع: عصر ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۰۲۶۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پدیده جدید و مشکوک « پاکدم » در مراکز تفریحی شهر
شلنگ قلیان در یکی از دستهایش است و روبهروی دوربین میگوید: «اکسیژن تراپی یا گاز خنده میدونی چیه؟ در دنیای مدرن پر از استرس گاز N۲O ما را به یک آرامش و گاهی خنده میرسونه!» چند وقتی است که شاید در فضای مجازی یا در میان رسانهها نام «قلیان اکسیژن» را شنیدهاید. مجری طرح قلیان اکسیژن؟ وزارت بهداشت! به گزارش فرهیختگان، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت در گفتگو با تسنیم گفته است که طرح مطالعاتی دستگاه «پاکدم» یا «قلیان اکسیژن» در زمان حاضر بهصورت آزمایشی، تحت نظارت وزارت بهداشت حدود دو سال است که در ۱۰ استان کشور در حال اجراست. این وسیله ثبت اختراع شده و بعد از اینکه تاییدیه آن از سازمان غذا و دارو گرفته شد بهعنوان تجهیزات پزشکی ثبت شده و در سازمان غذا و دارو استانداردهایی برای آن در نظر گرفته شده است. در این وسیله از ترکیب گازهای اکسیژن و N۲O با رعایت حدود تعیینشده در سازمان غذا و دارو برای اطمینان از اینکه ضرری برای سلامتی افراد نداشته باشد، استفاده میشود. او همچنین توضیح داده است: «این طرح در مرحله آزمایشی قرار دارد و بعد از مشخص شدن نتایج مطالعه که تحت نظارت دانشگاههای علوم پزشکی مرتبط انجام میشود، در صورت اثبات اثربخشی و تاثیر آن بر کاهش مصرف قلیان دخانی، بهصورت سراسری اجرا خواهد شد. وزارت کشور نیز به استانهای مجری طرح، این موضوع را ابلاغ کرده و نمونهبرداریها از استانهای تحت پوشش این طرح در حال انجام است. در مرحله اولیه مطالعه، شاخصهای سلامتی هنگام استفاده از این دستگاه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد براساس شاخصهای مدنظر، استفاده از دستگاه پاکدم یا قلیان اکسیژن ضرری برای سلامتی افراد ندارد.» بهزاد، ولی زاده درباره ترکیب موجود در این قلیان گفته است: «در این دستگاه گاز N۲O بهعنوان گاز خنده و شادیآور در ترکیب با اکسیژن مورد استفاده قرار گرفته و احتمال میرود که این ترکیب بتواند جایگزین اعتیاد به نیکوتین و تنباکو باشد. شواهد تاکنون نشان داده افرادی که این وسیله را مصرف کردهاند پس از مصرف قلیان اکسیژن تمایل چندانی به مصرف مواد دخانی ندارند. البته باز هم باید نتایج آزمایش بهطور قطعی مشخص شود. انتظار داریم که با پایان یافتن مرحله آزمایشی این طرح، علاوهبر مشخص شدن اثرات مرتبط با سلامتی، درباره بحث جایگزینی آن با مواد اعتیادآوری مانند نیکوتین و تنباکو نیز به نتیجه برسیم.» مخالفان و مجریان طرح قلیان اکسیژن هر دو از یک نهادند! علیرغم تایید این طرح توسط یکی از مقامات وزارت بهداشت، اما ظاهرا همه مسئولان وزارت بهداشت موافق قلیان اکسیژن نیستند. حسن آذریپور، عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت درباره خطرات قلیان اکسیژن گفته: «با توجه به اینکه اکسیژن خالص در حد مشخصی بهلحاظ پزشکی عوارضی را برای فرد بههمراه دارد، باید مصرف آن تحتنظر کارشناسان و مقدار اکسیژن آن مشخص باشد، چون بههرحال اکسیژن خالص منجر به مسمومیت میشود و در فرد استعمالکننده سردرد ایجاد میکند همچنین منجر به اتساع عروق مغزی میشود و برای فرد مشکلات چشمی بههمراه میآورد.» بهدنبال استعلام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره استفاده از قلیان اکسیژن، مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان این وزارتخانه طی نامهای به معاونت سلامت دانشگاههای علوم پزشکی تهران، ایران و شهید بهشتی خواستار بررسی کارشناسانه و علمی این مورد شد. در پاسخ به این استعلام دانشگاههای علوم پزشکی شهید بهشتی و ایران طی نامههایی به مضرات استفاده از قلیان اکسیژنی اشاره و مخالفت علمی خود را اعلام کردند. احساس سرخوشی، خلسه و خنده پس از استنشاق گاز یکی از مصرفکنندگان قلیان اکسیژن میگوید که حس استفاده از این گاز تداعیکننده احساس فصد خون بود! یعنی همانگونه که فصد خون، فشار خون را به میزان قابلتوجهی پایین میآوردف ظاهرا استفاده از این ترکیب گاز شیمیایی نیز فشار خون فرد را تا حدی پایین میآورد. ناگفته نماند این مساله مورد تایید پزشکانی بود که در رابطه با این ترکیب گاز با آنها گفتگو کرده بودیم. طبق مشاهدات در یکی از کافههای عرضهکننده این قلیان در مرکز شهر تهران، تفاوت قلیان اکسیژن با قلیانهای سنتی این است که دود ندارد؛ چراکه اقتضای شکل و سیاق عرضه کردن آن گاز به فرد، دقیقا همین بدون دود بودن آن است. البته شکل قلیان هم تفاوت دارد و شیشه قلیان متصل به تجهیزات اصلیای است که گاز را وارد قلیان میکند. در کنار شیشه پایینی قلیان، لولههای پلاستیکی کوچکی وصل است که گاز را وارد محفظه میکند. به قسمت بالایی نیز یک بادکنک وصل است که هنگام استنشاق خالی و بعد پر میشود. آنگونه که مشاهده شد، قلیان اکسیژن دوز دارد و بستگی به خواسته افراد، دوز آن سبک و سنگین میشود. گروهی از جوانانی که درحال مصرف این گاز بودند، در هنگام مصرف خندههای عجیب و قابل توجهی داشتند. آنگونه که پزشکان متخصص بیهوشی میگویند، این گاز به میزان قابل توجهی احساس سرخوشی میدهد. یعنی فرد در هنگام مصرف، حالت شادی دارد و تا حدودی به زیادهگویی مبتلا میشود. اما باز هم این حالت آنقدرها در فرد ماندگار نیست و وقتی از کشیدن یا استنشاق این گاز دست میکشد، آن حالت سرخوشی از بین میرود که همین موضوع هم در میان مصرفکنندگان قلیان اکسیژن قابل مشاهده بود. گاز مخصوص اتاق عمل در ریههای جوانان عادی تعدادی از متخصصان بیهوشی میگویند که معمولا N۲O در اتاقهای زایمان و برای کاهش درد زایمان، اما بهطور کنترل شده استفاده میشود. همچنین در برخی مراکز تخصصی دندانپزشکی کودکان نیز برای ایجاد یک حالت نیمهبیهوشی در کودکان و البته با مجوز وزارت بهداشت مورد استفاده قرار میگیرد و مراکز خصوصی اجازه استفاده از این گاز را ندارند. یکی از متخصصان بیهوشی تاکید میکند که استفاده از گاز N۲O خالص باعث کاهش اکسیژن در خون و پس از چند ساعت مرگ فرد خواهد شد، بنابراین مصرف این گاز یا باید ترکیب شده با اکسیژن باشد یا با دوز کنترل شده مورد استفاده قرار بگیرد. همچنین اکسیژن خالص نیز همین حالت سرخوشی را ایجاد میکند، اما باز هم استنشاق اکسیژن خالص باعث فیبروز ریه خواهد شد و امکان عرضه آن به صورت عمومی وجود ندارد؛ بنابراین ایده متخصصان بیهوشی این است که N۲O که در حال عرضه توسط کافیشاپها و قهوهخانههاست، قاطی شده با اکسیژن یا هوای فشرده است. ترکیبات قلیان اکسیژن چیست؟ در بررسیهای صورت گرفته این روزنامه به این نتیجه رسیده در مراکزی که در ایران عرضه میشود، عموما N۲O همراه با اکسیژن یا هوای فشرده است. در کشورهای دیگر به صورت کپسول است که این کپسولها را مستقیم استنشاق میکنند یا اینکه این کپسولها را داخل بادکنک آزاد میکنند و سپس بادکنک را استنشاق میکنند. نسبت آن نیز ۲۵ به ۷۵ است. آنگونه که سایر پزشکان دیگر نیز به «فرهیختگان» گفتهاند، گاز N۲O برای حالت نیمهبیهوشی در دندانپزشکی اطفال هم استفاده میشده، اما وزارت بهداشت استفاده آن را محدود کرده و تنها مراکز دولتی این گاز را برای ایجاد حالت نیمه بیهوشی استفاده میکنند. جهانپور: باید از زیرزمینی نشدن طرح استقبال کرد کیانوش جهانپور، سخنگوی سابق وزارت بهداشت معتقد است این موضوع جدیدی نیست. او گفت: «گاز N۲O بهصورت اسپری دستی و کپسولهای استنشاقی در خیلی از کشورها برای مصارفی غیر از مصارف پزشکی شروع شده بود و میتوان گفت این ماجرا مدتهاست شروع شده و حتی در یکدسته از مکانها تفریحی، کلابها و مکانهایی با عنوان اکسیژن پارتی چنین چیزی را ارائه میدهند. بعضی کشورها رویکرد مخالفت با موضوع را داشتند و بهنوعی ممنوع کردند. برخی کشورها هم این دارو را محدود و در زمره داروهای تحتکنترل قرار دادند. برخی ایالتهای آمریکا نیز مصرف شخصی آن را آزاد اعلام کردهاند. در کشور ما نیز جدید نیست و حداقل چندسالی میشود که در قالب الگوی مصرفی با عنوان قلیان، مصرف آن شروع شده است.» جهانپور در ادامه توضیح داد: «ظاهرا بهدنبال اینکه در کافیشاپها بعضا استفاده میشد، تا جایی که شنیدم وزارت بهداشت نیز نوعی طرح آزمایشی به اجرا گذاشته تا بررسی کنند این طرح آیا میتواند رفتارهای پرخطرتری مانند استعمال دخانیات را کمتر یا اصلاح کند؟ یا این امر را که رفتاری کمخطرتر از استعمال دخانیات باشد، بهدنبال دارد؟ بهنظر میرسد بیشتر جنبه آزمایشی داشته است. اما بههرحال نمیتوان به آن واژه مطالعه بالینی یا کارآزمایی اطلاق کرد.» سخنگوی سابق وزارت بهداشت، اما احتمال داد وزارت بهداشت رویکرد بهتر یا درستتری را اتخاذ کند. او ادامه داد: «من جزئیات طرح را نمیدانم. قطعا خود دوستان در وزارت بهداشت باید اطلاعرسانی کنند. اما باید از این رویکرد استقبال کرد. بههرحال با هر پدیدهای با واژه ممنوعیت یا غیرقانونی قلمداد داشتن یا حتی بزه و جرمانگاری مواجه نشدهاند؛ چراکه در دنیا مطالعاتی وجود دارد که احتمال میدهند عوارض این نوع گاز از دخانیات و مواد روانگردان به نسبت کمتر است. اما همین هم نباید بهگونهای اطلاق یا نامگذاری شود که در نوع خود، تبلیغ این محصول باشد. دقیقا مانند همین نامی که به آن دادهاند، یعنی قلیان اکسیژن. بهعبارتی تبلیغات مثبت آن موجب ترویجش میشود. انتخاب بین بد و بدتر! جهانپور تاکید کرد این طرح ممکن است تغییر رفتاری از رفتار پرخطرتر نسبت به رفتار کمخطرتر باشد، اما تبلیغ آن نباید صورت بگیرد. او تصریح کرد همین قلیان اکسیژن هم بیعارضه نیست و آنچه باید در این رابطه گفته شود، این است که عارضه کمتری دارد.» ممنوعیت مطلق و زیرزمینی کردن این موارد تنها موجب میشود ایمنی و استانداردهای استعمال آن رعایت نشود و گاهی ممکن است خطرات آن بیشتر هم باشد. باید از این رویکرد و سیاست استقبال کرد، ولی درمورد اینکه صرفا در کافیشاپها عرضه میشود و با یک فرمول خاص، این مساله قابلبررسی است و باید با دیدگاهی جامعنگر به موضوع نگاه کرد. بههرحال سیگار هم یک فرآورده آسیبرسان به سلامت است، اما هم به کشور وارد و هم مصرف میشود.» جهانپور همچنین معتقد است میتوان برای استفاده از سیگار در جامعه محدودیت گذاشت، مثلا برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع باشد یا اینکه عوارض و مالیات اعمال شود یا استانداردهای استفاده از سیگار در اماکن عمومی وضع شود. او درباره استعمال قلیان اکسیژن نیز گفت: «درباره این مساله بههرحال پاک کردن صورتمساله مثل برخورد قانونی یا ممنوعیت استعمال، برخورد درستی نیست و ظاهرا تا جایی که من شنیدهام، وزارت بهداشت تا الان درباره این موضوع چنین رویکردی نداشته است.» عوارض مصرف قلیان اکسیژن؟ جهانپور، اما معتقد است N۲O عوارضی به این شدت ندارد، اما بههرحال میتواند عوارضی هم داشته باشد که باید احتیاط کرد، ولی بهصورت کلی عارضه مرگ را بهدنبال ندارد. پیش از این در دنیا بهصورت استنشاقی مصرف شخصی این گاز را داشتهایم، حتی در صنایع غذایی و شیمیایی نیز کاربردهایی دارد. او ادامه داد: «بههرحال میتوان با رویکرد یک کالای آسیبرسان سلامت با آن برخورد کرد، یعنی اجازه تبلیغ نباید داده شود. واژهای مانند قلیان اکسیژن را نباید نشر داد؛ چراکه قلیان اکسیژن این شبهه را ایجاد میکند که افراد ماده مفیدی مانند اکسیژن را مصرف میکنند، درحالی که چنین امری نیست و بههرحال اینگونه نیست که مصرف شدید آن مرگبار باشد یا رفتار پرخطرتری نسبت به برخی دیگر از دخانیات داشته باشد.» جهانپور همچنین در رابطه با عوارض گزارششده از استنشاق این گاز گفت: «تا امروز عوارضی که در جهان گزارش شده، یکی از بارزترین آن این است که موجب دفع و کاهش ویتامینها ازجمله B۱۲ میشود و قاعدتا در درازمدت برای سیستم عصبی و حتی اعصاب محیط مرکزی مشکلاتی ایجاد میکند. همچنین کمخونیهایی- ناشی از کمبود B۱۲- یکی دیگر از عوارض آن است. این البته جزء هشدارهایی است که فرد مصرف مکرر و مزمن داشته باشد و بهصورت حاد با توجه به این گاز، حالت خنده یا خلسه، یک ضعف عمومی ایجاد کند. آنچه بیشتر گزارش شده، امکان کاهش فشار خون است که این امر موجب سرگیجه میشود.» مطالعات طرح آزمایشیتان را در اختیار عموم قرار دهید با توجه به گفتگوهای صورتگرفته توسط متخصصان بیهوشی، آنچه مورد مطالبه این روزنامه است، این است که وزارت بهداشت طرح مطالعاتی انجامشده برای استنشاق این گاز را در دسترس مردم یا رسانهها قرار بدهد تا استدلالات علمی طرح شفاف و ابهامات در رابطه با عوارض این طرح، برای متخصصان و مردم برطرف شود. مساله مورد انتقاد دیگر که در جریان و حاشیه گزارش میدانی تهیهشده به آن رسیدیم، این است که وزارت بهداشت از طریق چه مکانیسمی بر عرضه استاندارد و صحیح این گاز نظارت دارد؟ اینکه درصد عرضهشده در هر دستگاه به چه میزان است و مصرفکننده قلیان اکسیژن چند درصد N۲O همراه با اکسیژن یا هوای فشرده دریافت میکنند؟ در صورت تخلف در عدم اعمال استانداردهای ابلاغی و تحتالشعاع قرار گرفتن سلامتی افراد مصرفکننده چه کسی پاسخگو است؟ خود مرکز ارائهدهنده یا مجری طرح یعنی وزارت بهداشت؟ تمام اینها ابهامات و تناقضاتی است که وزارت بهداشت، با وجود موج رسانهای بهوجود آمده علیه این طرح، اما حاضر به شفافسازی آن نیست. کانال عصر ایران در تلگرام